Ustavni sud Bosne i Hercegovine stavio je van snage Zakon o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija Republike Srpske u javnosti poznat i kao zakon o stranim agentima navodeći da stigmatizuje i stvara negativnu percepciju u javnosti o njima kao i da uopšte nije potreban u demokratskom društvu.

Sud je primijetio da je ovaj zakon gotovo identičan Zakonu o stranim agentima Rusije, a koji je Evropski sud za ljudska prava osporio, jer se njime krši Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Ustavni sud je zaključio da je osporenim zakonom, kojim su uvedene nove kategorije „neprofitnih organizacija“ i „agenata stranih uticaja“ za koje su propisane posebne obaveze i ograničenja, u potpunosti isključena mogućnost da neprofitne organizacije utiču na predstavnike javne vlasti i na taj način im je zabranjeno obavljanje njihove osnovne djelatnosti.

Takođe je ukazano da široko formulisani pojmovi „neprofitnih organizacija“ i zabranjenog „političkog djelovanja“ i „političkih aktivnosti“ nisu u skladu sa zahtjevom predvidivosti jer onemogućuju organizacijama civilnog društva da predvide koja je to granica njihove dozvoljene aktivnosti.

„Takva formulacija, s druge strane, omogućava javnim vlastima da svaku aktivnost organizacija civilnog društva kvalifikuju kao zabranjenu i da je sankcionišu“, saopšteno je iz Ustavnog suda BiH.

Dodaju da označavanje udruženja kao „agenata stranog uticaja“ ima snažan odvraćajući i stigmatizujući efekat i znatno otežava njihov rad, te stvara negativnu percepciju o tim udruženjima u javnosti.

„Pravo udruženja da primaju strane donacije proizlazi iz Osnovnih principa o statusu nevladinih organizacija u Evropi i Preporuke Komiteta ministara Savjeta Evrope državama članicama o pravnom statusu nevladinih organizacija u Evropi, te Deklaracije Ujedinjenih nacija o pravima i odgovornostima pojedinaca, grupa i državnih organa u unapređivanju i zaštiti univerzalno priznatih ljudskih prava i osnovnih sloboda“, navode iz Ustavnog suda BiH.

Sa druge strane, kažu oni, osporeni zakon koji je Narodna skupština Republike Srpske usvojila u februaru ove godine podvrgava strane donacije rigoroznom režimu izvještavanja i redovnih i vanrednih kontrola.

Na sve to, zakon ne sadrži odredbe koje bi garantovale pristup efektivnim pravnim lijekovima.

„Uvođenje nove pravne kategorije „neprofitnih organizacija“ i „agenata stranog uticaja“, kao i rigorozni režim izvještavanja, mogućnost redovnih i vanrednih kontrola te obaveza da materijale koje dijele obilježe „oznakom neprofitne organizacije“, uz zaprijećenu isključivu sankciju u vidu zabrane obavljanja rada i krivične odgovornosti odgovornih lica, nije odgovaralo „hitnoj društvenoj potrebi“, odnosno nije bilo neophodno u demokratskom društvu“, navodi se u saopštenju Ustavnog suda BiH.

Inače, pred ovog zakona van snage su stavljeni i Zakon o neprimjenjivanju zakona i zabrani djelovanja vanustavnih institucija BiH, te Zakon o VSTS-u RS doneseni na zasijedanju NSRS u februaru ove godine, nakon prvostepene presude predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku, piše CAPITAL.ba.